Paddenbelang Hora Est

Padden en ENKA

Pad van Marijke vd Giessen foto M vd Giessen

Als bewoner van de ENKA wijk zult u zich afvragen waarom de poelen in het Horapark en de zwarte schermen zijn aangelegd. Dit heeft zijn oorsprong in de aanzienlijke gewone paddenpopulatie die oorspronkelijk op het ENKA

fabrieksterrein aanwezig was. De gewone padden bleken de oude bezinkvijvers van de ENKA-fabriek gelegen in de Zuidwest hoek van het terrein als voortplantingswater te gebruiken en met succes! Bij een natuurinventarisatie van het terrein in 2005-2008 voor de sanering bleken er meer dan 12.000 dieren geteld in het voortplantingsseizoen. Het bleek één van de vier grootste tot dan toe bekende gewone paddenpopulaties in Nederland.

De leden van de paddenwerkgroep “Hora est!” hebben zich intensief bezig gehouden met het behoud van deze populatie. Toen wij als bewoners rond het ENKA terrein reeds voor de sanering elk vroeg voorjaar geconfronteerd werden met grote aantallen doodgereden gewone padden op zowel Bennekomseweg als de Horalaan ontstond een spontane actie. Vrijwilligers, actieve leden van de dierenbescherming en een lid van IVN, liepen met emmers de padden van de straat op te rapen om daarna ze veilig naar het ENKA terrein te brengen. Hieruit is de paddenwerkgroep “Hora est!” ontstaan. Gezamenlijk met gemeente Ede, de projectontwikkelaar en ecologen van Wageningen Environmental Research (voorheen bekend als Alterra) zetten zij zich in voor het behoud van de gewone padden.

Iets over de pad

IVN, wat is de vangst?
Foto: M vd Giessen

De gewone pad (Bufo bufo) is een op het landlevend amfibie dat in bos en ruig terrein leeft van onder andere insecten, slakken, wormen en verschillende larven. De meeste mensen die in het donker een wat traag lopende pad tegenkomen vinden het “enge” dieren. Echter het zijn grote insecteneters en zijn daarom erg nuttige dieren en volkomen onschuldig. Er zijn verschillende soorten padden; op het ENKA terrein gaat het om de gewone pad. In de huidige situatie leeft het grootste deel van de paddenpopulatie in het bos van Hoekelum en een deel in het Horapark. Voor hun voortplanting hebben ze water nodig, water wat niet te diep is en in het vroege voorjaar snel opwarmt. Hoewel de bezinkvijvers op ENKA vervuild waren, waren ze voor de gewone padden uitermate geschikt als voortplantingswater.

Kenmerkend is dat padden altijd terug keren naar het voortplantingswater waarin ze zelf uit het ei zijn gekropen. In de winter graven de (volwassen)dieren zich in de grond; in het vroege voorjaar, februari-maart, bij de eerste wat warme dagen ontwaken ze en gaan massaal bij het vallen van de schemering op pad gedreven door hun instinct. Ze zijn traag maar weten feilloos de weg rechtdoor te vinden, hetgeen hen ook kwetsbaar maakt. De autowegen, in ons geval de Horalaan, betekenen helaas voor veel padden een wisse dood.

De maatregelen

Vrijwilligers aan het werk
foto Hora est

Toen bij de natuurinventarisatie bleek om hoeveel gewone padden het ging, is besloten compenserende maatregelen te nemen ter behoud van de populatie. Door Wageningen Environmental Research werd een plan uitgebracht en later door gemeente Ede en de projectontwikkelaar Grondbank Bennekomseweg voor een deel uitgevoerd. Ter vervanging van de 12 bassins op het ENKA terrein zijn 3 poelen aangelegd buiten het beoogde gebied bestemd voor woningbouw op het Horapark tussen de kantoren. Dat is weliswaar een klein deel van het oorspronkelijk wateroppervlak, maar behoud van de hele populatie bleek niet haalbaar. De hoop was in ieder geval een levensvatbare populatie over te houden.

Citaat rapport Alterra 1651 Compensatie:

“Hoewel strikt genomen voor de Gewone pad geen compensatieplicht geldt, is in het geval van ENKA overeengekomen om wel compensatiepoelen aan te leggen. Omdat het hier om een uitzonderlijke grote populatie betreft, omdat de padden sterk in de belangstelling staan in de gemeente Ede en omdat de poelen ook voor andere soorten als compensatie gezien kunnen worden. Bij geen compensatie, geen voortplantingswater meer en duizenden dieren zullen omkomen. Met compensatiepoelen krijgt ook de zorgplicht invulling”.

Tevens werden zogenaamde mitigerende maatregelen genomen, in eerste instantie twee en uiteindelijk een drietal tunnels onder de Horalaan verbonden door geleidingsschermen, zodat in het voorjaar de padden via de tunnels veilig naar de poelen kunnen. Ook was afgesproken een vaste afscherming te maken tussen Horapark met de poelen en de ENKA woonomgeving, zodat de padden niet op zoek zouden gaan naar hun oude bassins en tussen de huizen en op de wegen terecht zouden komen. Lang is gesteggeld over de uitvoering van deze afscherming, de afscherming met veenblokken bleek niet afdoende. Toen in 2018 ook vlak naast de aangelegde poelen gebouwd werd, is er toch in november 2018 een vast scherm geplaats met vijf doorgangen voor bewoners van ENKA.

Ook zouden de kantoren met parkeergarages paddenvriendelijk afgeschermd gaan worden, maar dat is nog niet gebeurd.

De Poelen

Waterbeestjes zoeken met het IVN foto Hora est

De poelen, in vaktermen de compenserende voortplantingswateren, zijn nu enige jaren in gebruik net als de afscherming en tunnels. De vraag was, werkt het? We kunnen “ja” zeggen, maar het streven van een duurzame populatie bestaande uit 5000 volwassen gewone padden is nog niet gehaald. Door gemeente en vrijwilligers worden de poelen weliswaar onderhouden en de padden gemonitord, maar het leefgebied en wateroppervlak is sterk gereduceerd en er zijn andere bedreigingen.

Het blijkt dat voor veel bewoners en kinderen het gebied rond de poelen favoriet zijn als speelterrein en honden uitlaatplek. Vandaar dat informatie borden zijn geplaatst en het terrein als natuurgebied dient te worden beschouwd. Een van de poelen blijkt sterk overwoekerd door de watercrassula, een exotische waterplant. De poel is nu grotendeels overwoekerd.

Een positief punt is het gebruik van de poelen voor educatie van schoolkinderen. Natuurgidsen van IVN natuureducatielaten schoolkinderen kennismaken met het waterleven in de poelen. Naast de paddenlarven zijn er nog vele andere interessante dieren in de poelen te vinden. Dit levert veel enthousiasme op bij de kinderen.

Afsluitend

U, als bewoner van ENKA, vragen wij zuinig te zijn op het mooie natuurgebiedje grenzend aan uw woonwijk. Hopelijk heeft u meer begrip gekregen van de achtergrond hiervan. Niet voor niets heeft u gekozen voor deze, zo in de natuur liggende, woonwijk, ENKA!
Wilt u meewerken met het onderhoud of het begeleiden van de paddentrek, meldt u aan bij de werkgroep: hora.est@xs4all.nl